Açık havada süsen nasıl dikilir ve bakımı nasıl yapılır?

Bu bitki görkemli görünüyor: Kılıç şeklindeki yaprakların üzerinde gururla yükselen karmaşık renkli çiçeğin karmaşık şekli kimseyi kayıtsız bırakmayacak. İris iddiasızdır ve çoğaltılması kolaydır. Çoğu tür dayanıklıdır. Çuha çiçeği cümbüşü ile yaz çiçeklerinin açması arasındaki zamanı doldururlar. Doğru çeşitle, irisin çiçeklerinin tadını bir sezonda iki kez çıkarabilirsiniz. Botanik açıklama

İris, dantel benzeri veya filamentli köklerin çıktığı sürünen bir köksapa sahip çok yıllık otsu bir bitkidir. Yeraltındaki generatif sürgünler tek yıllık bitkilerden oluşur. Üzerinde mumsu patinanın açıkça görülebildiği, çift sıralı veya doğrusal, kılıç şeklinde yeşil yassı yapraklar çıkarırlar. Tomurcuklar yaz aylarında açılır. Gelecek sezon – ilkbahar sonu ya da yaz başında – neredeyse hiç yaprağı olmayan gövdeler ortaya çıkacak ve sıra dışı görünümlü çiçekler açacaktır. Sayıları ve büyüklükleri türlere ve çeşitlere göre değişir, ancak her zaman yukarıdan aşağıya doğru açılırlar.

Çiçeğin yapısı özel bir ilgiyi hak eder:

1. Periant 6 lobdan oluşur;

2. Faul olarak adlandırılan alttaki üç tanesi atlanır;

3. Üst veya iç loblar bir kubbe oluşturur ve standart olarak adlandırılır;

4. Sakallı süsenlerin standartları ve faulleri yaklaşık olarak aynı büyüklükteyken, Sibirya süsenlerinin standartları çok daha küçüktür;

5. Sakallı iris, yaprakların dibinde bir kaşığı andıran yoğun, kıllı villuslara sahiptir ve bu tür adını bu şekilde almıştır;

6. Yetiştiriciler, sakalın ek bir taç yaprağını temsil edecek şekilde değiştirildiği çeşitler geliştirmiştir – kaşık şeklinde bir petaloid.

Çiçek yerine, tohumlarla dolu 3 yuvadan oluşan bir kapsül oluşur.

İrisin tür çeşitliliği büyüktür. Avrasya’nın her yerinde bulunur, hem ıslak hem de kuru koşullarda yetişebilir.

Sınıflandırma

Şu anda süsenler için birleşik bir sınıflandırma bulunmamaktadır. Yerli biyologlar Iris cinsine sadece rizomlu bitkileri, sakallı ve sakalsız bitkileri dahil eder. Yabancı botanikçiler bunlara soğanlar ekler: Juno, Iridodictium, Xiphium. Sonuncusunun 6 türü, türler arası melezlemede yaygın olarak kullanılır ve Hollanda, İspanyol ve İngiliz süsenleri ortaya çıkar. Tüm bu bitkiler dayanıklı değildir, eğer İngiliz melezleri burada bir barınakla kışı geçirebilirse, ancak geri kalanı basitçe ölür.

İris cinsi, yaklaşık 800 tür sayısıyla en çok sayıda türden biridir. Yetiştiriciler en çok sakallı ve sakalsız çeşitlerle ilgileniyor.

Sakallı süsenler arasında, Nisan ayı sonlarında çiçek açan 40 cm yüksekliğe kadar birkaç cüce süsen vardır. Mayıs ayının ilk on yılında, 20 cm yüksekliğe kadar daha da küçük olan minyatür cüce süsenler çiçeklenmeye başlar. Onları takiben, intermedia süsenleri tomurcuklarını açar ve boyları 40 ila 70 cm arasında değişir. Aynı boyutta standart orta boy ve küçük çiçekli orta boy süsen.

Dallı gövdeleri, ince yaprakları ve küçük çiçekleri ile sofra süsenleri buketler ve iç dekorasyon için en uygun olanıdır. Ancak uzun sakallı süsenler en dekoratif olanlarıdır. Bu grubun üyeleri en büyük çiçeklere sahiptir – şamdan benzeri pedicellerde altıdan fazla. Çiçeklenme istikrarlı, dayanıklı ve hastalıklara ve zararlılara karşı dirençlidir. Yaprakları ve standartları aynı veya farklı renktedir. Bazı çeşitlerin taç yaprak kenarları farklı renkte saçaklara ve taç yapraklarında damarlara sahiptir. Çiçek sapları 1,2 m yüksekliğe ulaşabilir. Diğer türlere göre daha geç çiçek açarlar.

Sakalsız süsenler aşağıdaki türlerle temsil edilir:

1. kılıç biçimli – suyu seven bir iris, su kabı kültürü için uygun, çok dayanıklı değil

2. Sibirya – süs, iddiasız, dona dayanıklı, havlu çeşitleri var, standart sayısı – 9 parçaya kadar;

3. bataklık – iddiasız, suda yetişebilir, çeşitli tonlarda sadece sarı çiçekler, alacalı formlar mevcuttur, yüksek büyüyen türler.

Her yıl birçok yeni çeşit ve hibrit geliştirilmektedir.

Ne yazık ki, çiçek açtıktan sonra bitkiler dekoratifliklerini hızla kaybederler – nemli havalarda yapraklar mantar hastalıkları nedeniyle lekelerle kaplanır. Çiçek dikerken, küçük süsen grupları dikilmeli, böylece bitişik bitkiler çiçek açtıktan sonra yapraklarını örtmelidir.

Bakım

Eğer özelliklerini biliyorsanız bu çiçeklerin bakımı kolaydır:

1. Yatay olarak büyüyen rizomlar hızla çıplaklaşacak ve yüzeye çıkacaktır, bu nedenle kış boyunca donmalarını önlemek için üzerlerini torf ve toprakla örtmeyi unutmayın;

2. çiçeğin sık sık yeniden dikilmesi gerekir – rizomlar hızla geniş bir alan geliştirir;

3. İris, yelpaze 7 ila 9 yapraklı olduğunda çiçek açar.

Yer seçimi

Çiçek, gün boyunca tam güneş ışığı altında tam potansiyelini geliştirir. Hafif gölgeleme kabul edilebilir; hatta güneyde tercih edilir. Seçilen arazide, özellikle her durumda bağlanması gerekecek olan uzun boylu çeşitler için sürekli kuraklık istenmez.

Toprak

Çiçek nemi sever ve kumlu toprakta rahatsızlık hisseder. Ağır killi toprak da işe yaramayacaktır. Optimal olarak, nötre yakın toprak reaksiyonuna ve yüksek humus içeriğine sahip derin işlenmiş tınlı kumlar ve tınlar. Durgun nem bu türlerin çoğu için zararlıdır. Bataklık ve Sibirya türleri, su tutmayı iyileştirmek için kil ve turba içeren bir alt tabakaya dikilmelidir.

Süsen dikimi

Süsenler yazın ilk yarısında çiçek açtığından, dikim için en uygun zaman Ağustos ayıdır. Şu anda bitkiler dinlenme dönemine hazırlanmaktadır ve bölünmeyi ve yeniden dikimi acısız bir şekilde tolere edecektir. Dondan önce iyice yerleşmiş olacaklar.

Süsen dikiminin mümkün olduğu başka bir dönem daha vardır, ancak bu oldukça kısadır. Çiçeklenmeden 2 hafta sonra, çiçeği dik tutmak için tasarlanmış olan eski kökler ölmeye başlar. Köksap üzerinde yeni köklerin başlangıcı belirir. Bu, çiçeğin nakledilebileceği zamandır. Kök sistemi güçlü bir şekilde gelişmeye başlamışsa, Ağustos ayına kadar beklemeniz gerekecektir.

Yeniden dikim bazen acilen gereklidir: Bitkiler kıştan zayıflamış olarak çıkar ve hızlı bir şekilde yeniden büyümezler. Bu durum köklerin çürümesinden kaynaklanır – su ekim yerinde durgunlaşmış olmalıdır.İrisin yeniden canlandırılması geciktirilmemelidir:

1. Kazılmış;

2. Kök sistemini gözden geçirin ve tedavi edin;

3. Bitkiler kurumuş;

4. Yeniden ekin.

Bir irisin tek bir yerde yaşam süresi türüne bağlıdır:

1. Sakallı bitkiler – 5 yıla kadar yaşarlar;

2. Sibirya – 10’a kadar;

3. Japonca – maks. 3 yıl.

Daha sonra, yayılan rizom bölünmeli ve yeniden dikilmelidir.

Köksap topraktan dışarı çıkıyorsa ve torf veya toprak eklemek durumu düzeltmiyorsa, irisi yeni bir yere taşımanın zamanı gelmiş demektir.Aşağıdaki durumlarda da yeniden dikim gereklidir:

1. toprak tükendi;

2. Eski köksap öldüğü için çalının ortasında ölü bir nokta oluşmuş, çiçeklenme seyrekleşmiştir;

3. Dikim için doğru zamanda yeni bir çiçek çeşidi mevcut değildi.

Dikim algoritması:

1. Toprağı en az iki hafta önceden hazırlayın; eğer toprak çok gevşek olursa, anaç olması gerekenden daha derine batacaktır;

2. kare başına. Bir kova humus, asla taze gübre, bir fincan odun külü ve yarım fincan süperfosfat, bir kova kum;

3. Kazı derin olmalı, çok yıllık yabani otların rizomları dikkatlice seçilmelidir – onları yayılan fidelerden ayıklamak imkansız olacaktır;

4. Bir dirgen ile bölümü kazın, köksapı dezenfekte edilmiş keskin bir bıçakla kesin;

5. Dikim ancak sürgünler 2 yıldan daha yaşlı değilse ve kök lobları ve bir yaprak yelpazesi geliştirmişse yapılacaktır;

6. Dikim materyali güçlü manganez çözeltisinde 20 dakika boyunca dezenfekte edilir;

7. dilimler ezilmiş odun kömürü ile kaplanır;

8. Kökleri 8 cm kalacak şekilde geriye doğru kesin;

9. yaprak yelpazesini üçte bir oranında kısaltın;

10. fideleri birkaç gün güneşte kurutun;

11. Köklerin derinliğine kadar bir çukur kazın ve içinde bir tümsek oluşturun;

12. Fideyi üzerine yerleştirin, yapraklar kuzey tarafında olacak şekilde yönlendirin;

13. Kökleri toprak tümseğinin yüzeyine dağıtın ve rizomun arka kısmı hafifçe dışarı çıkacak şekilde üzerlerini örtün;

14. bolca su.

Dikim mesafesi türe, çeşide ve yatak geometrisine bağlıdır.

İris yayılımı

Bir çiçeği çoğaltmanın en kolay yolu vejetatiftir. Rizomların bölünmesi yukarıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Az miktarda ekim malzemesinden çok sayıda bitkinin yetişmesini sağlayan başka bir vejetatif çoğaltma yöntemi daha vardır – tomurcuk. Her bağlantıda – 6 ila 8 uykuda tomurcuk. Çiçeklenmeden hemen sonra, kare başına bir tomurcuk ve en az bir kök olacak şekilde bölün. Tabanında bir tomurcuk bulunan bir piramit oluşturmak için bir kök parçası kesin. Kesilen alanlar kurutulmalı ve ezilmiş odun kömürü veya kül ile kaplanmalıdır. Elde edilen malzeme drenaj delikleri olan, nemli kumla doldurulmuş bir kutuya ekilir. Tomurcuk yüzeyde kalmalıdır. Bir film veya plastik torba ile sera koşulları oluşturun ve kabı ışığa maruz bırakın. Kumu nemli tutun ve tohumları havalandırın. Kökler filizlendiğinde, küçük bitkiler penumbraya yerleştirilen bir çoğaltma yatağına ekilir. Kökler toprağa batırılmalı ve tomurcuğun kendisi yüzeyde olmalıdır. Toprağı nemli tutun. Ertesi yıl bitkiler kalıcı yerlerine dikilebilir.

Tohum yayılımı

Çoğunlukla yeni çeşitlerin ıslahı için kullanılır. Tohumlar bir melezden alınırsa, bitkiler ebeveyn özelliklerini miras almayacaktır. Sadece olgun tohumlar açık kahverengiye döndüklerinde ekilmelidir. Bu çiçeklenmeden 2,5 ay sonra gerçekleşir. Tamamen olgunlaştığında kapsül çatlar ve tohumlar dağılır. Bunu önlemek için üzerine bir gazlı bez yerleştirilir. Taze hasat edilmiş tohumlar en iyi şekilde çimlenir. Tabakalandırılmaları gerekir. Sonbaharda ekilirse, süreç doğal olarak ilerleyecektir. Etkinlik ilkbahara kadar ertelenirse, tabakalaşma yapay olarak gerçekleştirilir: tohumu doymuş bir manganez çözeltisi ile işlenmiş kumla karıştırın ve bir buzdolabının alt rafında bir ay boyunca inkübe edin. Başka bir yol: Tohumları iki nemli pamuk arasına yerleştirin, bir kaba koyun ve buzdolabına yerleştirin. Diskler sürekli nemli olmalıdır, havalandırma zorunludur. Tohumların Şubat ayında ekilebilmesi için tabakalaşma süresini hesaplayın. Torf saksı içinde nemli, gevşek toprağa 2 cm derinliğe kadar ekin. Saksılar streç film ile kaplanır ve filizlenene kadar sıcak tutulur. Ardından streç filmi çıkarın ve saksıları 18 derecelik hafif bir pencere pervazına yerleştirin. Ekstra ışık ayarlayın. Fideler Mayıs ayında dikilebilir.

Kışın ekim için algoritma:

1. Eylül ayının ilk yarısında verimli topraktan bir yatak hazırlayın;

2. Sıraları 10 cm aralıklarla, tohumlar arasında aynı mesafe olacak şekilde yapın;

3. üzerlerini 2-3 cm’lik bir toprak tabakası ile örtün;

4. Yatağı yünle örtün.

İlkbaharda sürgünlere dikkat edin: sulayın, gevşetin, sezonda 3 kez karmaşık gübre çözeltileriyle gübreleyin, konsantrasyonlarını normun 2 katına düşürün.

Çiçeklenme üçüncü yıla kadar bekleyemez.

Hastalıklar ve zararlılar

Süsenlerin bağışıklığı vardır, ancak yanlış bakım veya dikim hastalığa neden olabilir.En sık yapraklar etkilenir:

1. Çeşitli yaprak lekesi istilalarına yapraklarda grimsi siyah veya kahverengi görünen mantarlar neden olur;

2. Bitkinin sarı renk alması ve kuruması pas belirtisidir.

Hastalıklı kısımları çıkarın ve yatağı talimatlara göre seyreltilmiş mantar ilaçları ile tedavi edin. Çoğu zaman “Strobi”, “Ordan”, “Topsin-M” kullanılır.

Fusarium veya kuru çürüklük iris için ölümcüldür: rizom grimsi kahverengi hafif çökük lekelerle kaplanır ve çürür, koku yoktur. Bitkinin sökülmesi ve toprağın bakır kloroksit ile ıslatılması gerekecektir. Komşular fungisitlerle tedavi edilir. Patojen toprakla bulaştığı için süsenler ancak dört yıl sonra aynı yere dikilebilir.

Ancak en tehlikeli hastalık bakteriyel çürüklük veya bakteriyoz olarak kabul edilir. Patojen, yaprakların tabanındaki hasarlı bölgelerden ve gömülü ekim durumunda kök boğazından dokulara girer. Hastalık ilk başta çok görünür değildir. Dokular daha sonra yumuşar, hasarlı yapraklar sararır ve uçlarından kolayca çekilip çıkarılabilir. Hastalık hızla gelişir, anaçlara yayılır. Çürüyen dokular hoş olmayan bir koku yayar. Hastalıklı bitkileri uzaklaştırabilir veya tedavi etmeye çalışabilirsiniz: hastalıklı ve şüpheli bölgeleri antibiyotiklerle toz haline getirin – doksisiklin, linkomisin, penisilin. Bu işlem hastalıklı kısımlar çıkarıldıktan sonra yapılmalıdır. Antibiyotiği kuru havalarda çeliklere uygulayın. Bakterilerin buna alışmasını önlemek için, farklı gruplardan antibiyotikler kullanarak tedaviyi değiştirirsiniz.

Haşereler

Yaprak bitleri, tripsler ve iris sineği en sık irisi istila eder. Bu emici böcekler sadece bitkiye zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda çeşitli hastalıkları da taşırlar. Haşere zararı belirtileri varsa, “Decis”, “Mospilan”, “Aktara” böcek ilaçları püskürtülür. Tedaviyi 3 hafta sonra tekrarlayın.

Bronzlar çiçekleri ve açılmamış tomurcukları yiyip bitirerek bitkilere büyük zarar verirler. Sabahları çiçekleri sallayın ve böcekleri verilen kaplarda toplayın.

İrisin açık havada bakımı yapılarak ve çok derine dikilmeyerek önleyici bir tedavi uygulanabilir ve hastalıkların önüne geçilebilir. Yabani otların ortadan kaldırılması haşerelerin sayısını büyük ölçüde azaltır.